De pre-boeddhistische Thai waren animisten die de bomen vereerden. En zijn dat nog altijd.
Dikke grote boomstammen krijgen mooie doeken om, er worden mooie kleren opgehangen, en waar het kan staan er kleine poppetjes. Zo hoopt men dat de boom geluk gaat brengen. En wie echt leeft naar de traditie vraagt de bomen om raad. Ook al zou ik het niet meteen overnemen; het idee is puur: we zijn verbonden met alles wat leeft.
Dit vragen om advies wordt één keer per maand wel heel letterlijk genomen. Twee dagen voor de trekking van de loterij gaan veel Thai uit de Isaan-streek met z'n allen rond de boom zitten, en probeert men met behulp van talkpoeder op de stam driftig te ontcijferen wat het winnende nummer gaat worden. En uiteindelijk is er altijd iemand die de loterij wint, met dank aan de getallen die de boom heeft door laten schemeren. Dus het werkt. En wie nu nog twijfelt, heeft kennelijk niet goed gelezen.
De boeddhisten hebben de bomenverering een plaats gegeven in de religie en in Thaise tempels vind je afbeeldingen van de heilige boeddha die na je dood op je zit te wachten bij de boom.
Ik was afgelopen donderdag in Cambodia voor mijn paspoort, en ik besloot een dorpje te bekijken. Geen Engels, geen Frans, geen Thais. Mensen spreken Khmer, en niets anders.
Auto's die veel te hard rijden over alle stoffige wegen, gefrituurde krekels, en vooral overal veel vriendelijke mensen. Ogenschijnlijk dezelfde cultuur, en ook dezelfde bomencultus.
Een drukke bar waar de muziek vandaan kwam, een kleine donkere bar, bedoeld om sentimentele liedjes voor elkaar te zingen.. maar het eerste wat me opviel was de boomstam. In de bar. Moderne apparatuur naast de eeuwenoude boomstam. Dat ding groeit dus gewoon door de bar heen, want een stuk plafond is verdwenen.. of beter gezegd.. is er nooit geweest.. want de boom is natuurlijk veel ouder. Ik kan het niet anders uitleggen dan het is: een boom in een bar. Moet de boom energie geven, tegenwicht bieden, of was er gewoon elders geen plaats? Hoe zit het met onze voorvaderen die volgens de cultus doorleven in de boom? Een karaokebar lijkt niet echt de plek om daarmee bezig te zijn.
Ik krijg de indruk dat het platteland van Cambodia erg lijkt op dat van Thailand. Dezelfde religie, dezelfde glimlach. En toch botert het niet tussen de twee landen. Al heel lang niet.
Het huidige Cambodia was het centrum van één van de oudste en grootste beschavingen va
n Azië. Het grootste religieuze bouwwerk ter wereld staat in Cambodia. Als de Thai ook maar zouden willen suggereren dat zij de eigenlijke baas zijn in deze streek... met het zicht op de imposante tempels van Angkor Wat is het ongeloofwaardig en ze weten het.
De Khmer zijn straatarm, maar trots. De Khmer zijn handelaren, maar hun land komt nauwelijks vooruit vanwege de corruptie. De Khmer hebben karakter. Het karakter van een volk met levenservaring. Jonge mensen die zich niet afwachtend opstellen of zich verstoppen achter computerspelletjes, maar die hun eigen toko runnen.
 |
Ik kan Angkor Wat trouwens iedereen aanraden. Laat de hoofdstad voor wat
het is, lees je in in het hindoeïsme en neem een paar dagen de tijd.
Ik was er in 2009, en het is inmiddels behoorlijk georganiseerd. |
Een van de armste landen ter wereld naast een van de rijkste landen van Zuidoost-Azie.
De Thai waren de meesters in de kunst van de diplomatie. Conflicten mijden. Thailand is fantastisch maar soms missen mensen net dat stukje eigenheid - alles gaat hier op in zogenaamde 'Thainess'. Een concept van zachtaardigheid, zorgzaamheid en flexibiliteit dat iedereen nastreeft. Men leert het van jongs af aan: we zijn allemaal Thai en we moeten vooral niet moeilijk doen. Het is bedacht. Aangeleerd. Opstandige volkeren in het Noorden en Noordoosten kregen de Thaise identiteit zelfs van hogerhand opgelegd. Maar het werkt. Het land heeft zich ontwikkeld. Net zoals Japan zich heeft ontwikkeld.
Cambodia wordt getekend door de genocide onder de stedelingen en de middenklasse van eind jaren '70: in vier jaar tijd werd 25% van het volk vermoord. De genocide was onvoorstelbaar gruwelijk. En toch bestond er vóór het westerse koloniale tijdperk juist in Cambodia al een gewelddadige cultuur.
De Khmer stonden eeuwenlang op voet van oorlog met de Vietnamezen aan de ene kant en met de Thai aan de andere kant. Een klein volk dat zich niet kan verschuilen in bergen, maar toch altijd standhield, soms juist vanwege een cultuur van intimidatie. Chaos, wantrouwen en het recht van de sterkste. Eind 20e eeuw werd alles vele malen versterkt door de politieke situatie die de Fransen, de Amerikanen en de Chinezen hadden
gecreëerd. Overigens, een kleine 10 jaar eerder gebeurde precies hetzelfde in China, maar natuurlijk is er niemand van de VN die op dit moment in China een oorlogstribunaal zou willen opzetten.
Thailand had dit soort ellende niet, en Thailand heeft ook die fantastische tempels niet.
De wijzen kwamen uit het westen, zo'n 2000 jaar geleden. Die Indiërs brachten religie naar Zuidoost-Azië, en gingen klaarblijkelijk als eerste samenwerken met de Khmer. Misschien zit er daarom achter het grensconflict tussen Thailand en Cambodia wel een diepgewortelde jaloezie van beide kanten, de Thai jaloers op de Khmer en de Khmer jaloers op de Thai.
